Адна са старажытных культур, што складала асноўную ежу да збожжавых, набыў у архаічнай культуры глыбокі сімвалічны сэнс. Яго найпершае і асноўнае абрадавае выкарыстанне – у пахавальна-памінальным комплексе.
Г. раскідвалі па кутах ці кідалі за печ для душаў памерлых. Беларусы ў час памінальнай ежы адчынялі вокны і дзверы, а гаспадар, абышоўшы хату, запрашаў продкаў на страву з Г., які быў адной з найважнейшых калядных страваў, а таксама неабходным атрыбутам рытуалаў з выразнай прадукавальнай семантыкай.
Бацька падкідваў Г. угару, а дзеці стараліся злавіць па дзве гарошыны, каб авечкі прынеслі паболей ягнят. У народнай культуры Г. мае эратычную сімволіку, і прарослая гарошына атаясамліваецца з зачаццем дзіцяці.
У чарадзейных казках нараджэнне асілка Пакацігарошка наўпрост звязваецца з праглытваннем жанчынай цудоўнай гарошыны (параўн. таксама значэнне фразеалагізмаў: паесці гароху – “зацяжарыць”, атрымаць гарохавы вянок – “атрымаць адмову пры сватанні”.
Дарэчы, гарохавы вянок сімвалізаваў у рытуалах страчаную дзявоцкасць. Паказальны і наступны звычай, вядомы ў канцы мінулага стагоддзя на Гродзеншчыне: калі для абраду ачышчэння прыходзіла маладая жанчына, што мела пазашлюбнае дзіця, святар надзяваў ёй на галаву вянок з гарохавай саломы і загадваў прывязаць яе да дрэва, якое расло каля царквы.
У беларускіх павер’ях струк з дзевяццю або дванаццаццю гарошынамі мог спыніць вясельны поезд, а перакінуты праз страху, ператвараў удзельнікаў вяселля ў ваўкоў (гл. Ваўкалак). І
снуюць гіпотэзы аб прыналежнасці Г. да сімвалаў і атрыбутаў бога Перуна. Магчыма, таму героі некаторых казак, накіроўваючыся да ведзьмы (Бабы Ягі) па чароўныя гуслі-самагуды, прыхопліваюць з сабой Г. Па гарохавай (або бабовай, гл. Боб) сцябліне баба з дзедам падымаюцца аж на неба да самога неба. Крыніца: http://rv-blr.com/dictonary/view/892
|