(Brassica oleracea), гародніна, якая ў народнапаэтычных уяўленнях сімвалізуе стан кахання, часцей пазашлюбнага ці грахоўнага. Як вынікае з тэкстаў песняў, К. часцей пагражаюць казёл і заяц – падкрэслена мужчынскія сімвалы: “Заінька, дзе звячора быў? – У агародзе капусту ламаў”.
Вытокі падобнай сімвалізацыі, на думку У. І. Коваля, у сувязі К. з уяўленнямі аб завязванні, закручванні, што асацыявала яе з жаночым пачаткам. Вырошчванне К. у народных уяўленнях засноўвалася на прынцыпе іміатыўнай магіі, а качан К. традыцыйна параўноўваўся з галавой чалавека.
Побач з пасаджанай К. клалі камень, каб яна была такая ж цвёрдая. Часам камень згортвалі ў белую хусцінку ў імкненні забяспечыць гэтым белы колер качаноў. Рытуальна рэгламентавана і вырошчванне К.: калі з’яўляліся вусені, іх збіралі ў стары лапаць і спальвалі ці вывозілі на чужое поле; на Купалле голая баба абыходзіць вакол каліва, а на Малую Прачыстую да сонца б’е кожную галаву К. качаргой, каб выраслі качаны вялікія і цвёрдыя.
Цэлая сістэма прадпісанняў існавала і наконт часу заквашвання К. (выбар адпаведнай квадры Месяца, посуду, пільнаванне пэўных правіл паводзінаў).
Паводле народных уяўленняў, К. стасуецца з зязюляй (у Зах. Палессі лічылі, што зязюля пасля Пятра перастае кукаваць, схаваўшыся ў К.) і каршуном (параўн. палескую назву незавітага качана К. – шуляк, а таксама матывіроўку пакарання дзяцей каршуном у дзіцячай гульні “У коршуна” або “Шуляк” – яны парвалі, пакапалі, патапталі, паелі яго К.).
Крыніца: http://rv-blr.com/dictonary/view/2332
|