Адзін з асноўных атрыбутаў беларускага вяселля. Можна сказаць, што абрад вяселля быў акальцаваны каравайнымі рытуаламі.

Яно распачыналася працяглым, дэталёва распрацаваным абрадам выпякання К. і пераносам яго ў клець, а заканчвалася дынамічным абрадам міжродавага падзелу рытуальнага хлеба. Семантычнае поле і функцыянальны спектр К. даволі шырокія.

Практычна заўсёды неадлучнымі атрыбутамі-спадарожнікамі з’яўляюцца жыта, дзяжа, каша. Калі зерне ў кантэксце абраду сімвалізавала патэнцыю жыцця, каша судачынялася з абрадамі пахавальна-памінальнага цыкла, семантыка дзяжы цесна звязана з лімінальнымі трансфармацыямі прыжыццёвага перыяду, напрыклад змене статуса маладых у часе вяселля (учора – хлопец і дзяўчына, сёння – жаніх і нявеста, заўтра – муж і жонка); выпечаны хлеб-К. фіксаваў закончанасць ініцыяльна-пераходнага этапу.

Пацвярджэннем гэтай версіі з’яўляецца толькі адзін раз – пры першым шлюбе. Прынцып падабенства (адзін з асноватворных у народнай культуры) сведчыў, што маладыя, якія ўзялі шлюб, атрымлівалі такую долю, якую ў яго заклалі жанчыны-каравайніцы.

Таму да выбару каравайніц заўсёды ставіліся з вялікай адказнасцю. Імі маглі быць вопытныя і паважаныя вяскоўцамі людзі, дбайныя і руплівыя гаспадыні. Звычайна на вяселле выпякалі два караваі.

У хаце маладой ён меў форму круга – Сонца, а ў хаце маладога – Месяца. У народнай свядомасці існуе павер’е, што К. прадказваў лёс маладых, гэта своеасаблівая кніга іх жыцця.

Напрыклад, вялікая трэшчына пасярэдзіне прадказвала няўдалы шлюб. Як правіла, К. меў трохроўневую кампазіцыю, што цалкам паўтарала міфапаэтычную мадэль свету або сімвалізавала радаводную сувязь.

Ніжняя шырокая частка – сімвал роду, які спраўляе вяселле, сярэдняя частка сімвалізавала сям’ю, у якой нарадзіўся жаніх ці нявеста, верхняя частка – пара галубкоў, “шышачкі”, “звяркі” – гэта доля маладых, якую трэба было непадзельна захоўваць усё жыццё.

У беларусаў існавала традыцыя выпякаць К. пры канцы жніва як сімвал заканчэння збору ўраджаю і адначасова падзяку і зварот да зямлі захаваць спарыну на новы год.

Крыніца: http://rv-blr.com/dictonary/view/2342