Абрадавая значнасць К. тлумачыцца выкарыстаннем яе ў якасці ахвяры паганскім багам ці духам, што ў сваю чаргу ўзыходзіць да ўяўленняў аб спажыванні К. як звароце да продкаў, як успамін пра іх, як дачыненні з імі ці далучэнні іх да сваіх спраў.

Падобнае выкарыстанне звязана з тым, што К. – старажытная хлебная ежа, якая першапачаткова гатавалася з зярнят злакавых раслін. Таму праз яе лічылася магчымым далучыцца да жыватворнай магічнай сілы збожжа (“Нема лучшое пашы над кашы”).

Праз гэта К. атрымала сакральныя функцыі дабратворна ўплываць на ўрадлівасць зямлі і дабрабыт чалавека. Густую К. гатавалі ў час гнаёвай і жніўнай палокаў, на дасеўкі і дакоскі, каб адпаведна густым зарадзіла збожжа.

Вера ў магічныя ўласцівасці К. выклікаць дастатак засноўвалася таксама на “множнасці” гэтай стравы ці яе складу з вялікай колькасці асобных адзінак – крупінак, што з гледзішча законаў імітатыўнай магіі набывала выразны заклікальна-прадукавальны характар.

Разам з тым на талочнай вячэры К. выступала не толькі ў сваім рэлігійна-магічным аспекце, але як і праяўлення розных формаў супольнасці, як кансалідуючы акт, калі супольнае спажыванне К. падкрэслівала прызнанне і зацвярджэнне кожнага ўдзельніка вячэры ў сваёй прыналежнасці да дадзенага калектыву.

Часткова гэта адлюстравалася ў называнні талакі жней “кашай”. У гастранамічным кодзе К. часам супрацьпастаўляецца хлебу, што ўвасабляецца, у прыватнасці, у забароне есці К. з хлебам: “Не еж К. с хлебом, бо пузо роз’яжэцца” (Тураўшчына) або “Ня еш К. з хлебам, а то сабакі на вуліцы з’ядуць” (Смаленшчына).

У звязку з гэтым нельга не прыгадаць, што менавіта К. з’яўляецца адной з галоўных страваў у пачатковай і завяршальнай фазах жыццёвага цыкла (пры нараджэнні – так званая “бабіна К.”, на пахаванні і памінак – К. або куцця. І наадварот, у сярэдніх фазах жыццёвага цыкла хлебу і хлебным вырабам наагул належыць галоўная роля (параўн. каравай у вясельным абрадзе, выслоўі кшталту “Хлеб – усяму галава” і да г. п.).

Апазіцыйнасць К. і хлеба выяўляецца таксама ў тым, што разломваннем хлеба пачыналася прыманне стравы, а К. яно завяршалася (параўн.: “После К. нема другое пашы”, г. зн. што К. была заключнай стравай на стале). Не ў апошнюю чаргу супрацьпастаўленасць К. і хлеба абумоўленая тым, што тэхналогія выпечкі хлебных вырабаў – гэта параўнальна позні культурны здабытак, К., безумоўна, больш старажытная страва.

Аднак варта зважаць і на тэхналагічныя адрозненні прыгатавання гэтых страваў: пры выпечцы хлеба галоўную ролю выконвае пераважна агонь, пры прыгатаванні К. значную ролю грае таксама і вада (вада = агонь).

Крыніца: http://rv-blr.com/dictonary/view/2532