Кісель - халадцападобная страва, прыгатаваная з зерня, мукі, ягад, малака, паўсядзённая і рытуальная страва. Ужываўся ў розных абрадах, выконваў функцыю ахвярнай ежы, быў абавязковай стравай у дні агульных памінанняў нябожчыкаў: Змітраўскую суботу і на Радаўніцу
У вёсцы адрознівалі белыя кісялі і чырвоныя кісялі. Белы кісель вырабляўся з аўсянай мукі ці з аўсянай цэжы, г.зн. вады, настаянай на аўсе. Часам выкарыстоўвалася грачаная, жытняя, гарохавая мука. Галоўнай асаблівасцю такога кісяля было тое, што ён вырабляўся з дапамогай закваскі і быў кіслявым на густ.
Для падрыхтоўкі кісяля ў чыгун з цэжай ці мукой, разбоўтанай у цёплай вадзе, апускаліся скарынкі ржанога хлеба ці рэшткі жытняга цеста, пасля чаго чыгун накрываўся палатнянай тканінай і ставіўся ў цёплае месца. Пасля скісання вадкасць уварвалася на агні да патрэбнай кансістэнцыі.
Кісель мог быць вельмі густым, такім, што яго можна было рэзаць нажом ці вадкім. Вадкі кісель елі гарачым з алеем ці каровіным маслам, патакай, мядовай сытай, густы - халодным з малаком , квасам, мядовай сытой. Чырвоны кісель - гэта кісель з журавін ці іншых ягад, звараны з крухмалам.
Ён з'явіўся ў народным побыце даволі позна, верагодна ў ХХ ст. разам з распаўсюдам бульбы. Кісялём кармілі ў ноч пад Каляды Каляду. Акрамя таго ён абавязкова падрыхтоўваўся ў дні агульных памінанняў па ўсіх нябожчыках: у Змітрвўскую суботу (субота перад днём Зміцера 26 кастрычніка/3 лістапада) і ў Радаўніцу (аўторак на Фаміным тыдні - першы тыдзень пасля велікоднага тыдня).
Матэрыял падрыхтавала Шангіна Ізабела Іосіфаўна
|