Адмыслова выпякаемы царкоўны хлеб з двух накладзеных адзін на аднаго кружочкаў з праваслаўнай сімволікай. Прасфора лічылася святой, ёй прыпісвалі адмысловыя магічныя ўласцівасці.
Прасфору захоўвалі да сяўбы, калі сейбіт першай збажыны з'ядаў яе ў поле. Прасфора ("прасфіра", "прасвірка") – адмысловы хлеб, які вырабляецца для здзяйснення Еўхарыстыі.
У перакладзе з грэцкага прасфора - "прынасімае", так звалася прынашэнне з хлеба і віна, з якім хрысціяне ў старажытнасці прыходзілі ў храм да літургіі, частка яе служыла для таемства прычасція (Еўхарыстыі), а застаўшаяся частка выкарыстоўвалася для так званых "вечароў любві", рабіўшыхся ўслед за літургіяй.
У праваслаўнай царкве прасфора складаецца з двух накладзеных адзін на другі кружкоў, адзін з якіх (верхні) менш другога дыяметрам і аб'ёмам і мае адціснуты пры дапамозе пячаткі малюнак чатырохканцовага крыжа і слоў Iі (Ісус), Хс (Хрыстос), Ні, Ка (пераможца, г.зн. пераможца д'ябла і смерці).
Прасфора вырабляецца з лепшай пшанічнай мукі, замешанай на чыстай вадзе, без усякай прымешкі, з кваснога (дражджавога) цеста, яна не павінна быць пашмаравана ні маслам, ні яйкам. У праваслаўі прасфоры вырабляюць заўсёды з кіслага цеста, у адрозненне ад каталіцызму, у якім для падрыхтоўкі еўхарыстычнай збажыны ўжываецца цеста прэснае ("аплатка").
У сялянскім побыце прасфора лічылася святой, ёй прыпісвалі асаблівыя магічныя ўласцівасці. Найболей шанаваліся прасфоры, атрыманыя ў царкве на Звеставанне (Гл. Дабравешчанская прасфора), і ў Чысты чацвер (Гл. Чацвярговы хлеб).
У шматлікіх месцах прасфору ў царкве бралі адмыслова да сяўбы, для гэтага заказвалі памінанне. Да сяўбы яе захоўвалі на бажніцы. Той, хто павінен быў засяваць, браў яе з сабой у поле і з'ядаў пасля засеву.
Часта гаспадыні самі выпякалі прасфоры, якія пры магчымасці асвячалі ў царкве. Часам у вёсцы пяклі "мірскія" (грамадскія) прасфоры з мукі, сабранай па жмені з усіх вясковых гаспадарак, іх выкарыстоўвалі гэтак жа, як і царкоўныя, пры засеве
Матэрыял падрыхтавала Халодная Вера Георгіеўна
|